Miłorząb dwuklapowy (Ginkgo biloba) to wyjątkowe drzewo, które przetrwało na Ziemi od czasów dinozaurów. Ten żywy skamieniałość łączy w sobie walory ozdobne z cennymi właściwościami prozdrowotnymi. Poznaj charakterystykę, wymagania uprawowe oraz zastosowanie tego fascynującego drzewa w ogrodzie i medycynie naturalnej.
Charakterystyka miłorzębu dwuklapowego
Miłorząb dwuklapowy (Ginkgo biloba) to gatunek drzewa o niezwykłej historii, sięgającej przeszło 200 milionów lat. Pierwotnie rosnący w Chinach, przez wieki był pielęgnowany zwłaszcza przy buddyjskich świątyniach. Do Europy trafił w XVIII wieku, gdzie szybko stał się cenionym drzewem ozdobnym w parkach.
Miłorząb to drzewo charakteryzujące się wyjątkowym i łatwo rozpoznawalnym wyglądem. Jego wysokość waha się od 20 do 30 metrów, a korona przyjmuje symetryczny, stożkowaty kształt. Kora tego drzewa jest szara i popękana, z czasem staje się coraz bardziej szorstka.
Liście miłorzębu mają unikalny, wachlarzowaty kształt z charakterystycznym wcięciem pośrodku, dzielącym je na dwie klapy. Osiągają wielkość 5-8 cm i wyróżniają się żółtozieloną barwą, która jesienią zmienia się w intensywnie złotą, podobnie jak u berberysu Thunberga. Użyłkowanie liści jest równoległe i widlaste, co jest cechą charakterystyczną tego gatunku.
Kwiaty i owoce pojawiają się tylko na dojrzałych okazach, po około 20-30 latach. Miłorząb jest rośliną dwupienną – męskie i żeńskie kwiaty występują na osobnych drzewach. Osobniki męskie wytwarzają kotki, natomiast żeńskie – pojedyncze zalążki, z których powstają żółtawe, mięsiste nasiona przypominające śliwki.
Uprawa miłorzębu dwuklapowego w ogrodzie
Miłorząb nie stawia dużych wymagań glebowych. Drzewo to rośnie optymalnie na gruncie żyznym, przepuszczalnym i nieco kwasowym. Pomimo to, jest w stanie przystosować się do trudniejszych warunków, takich jak miejska gleba czy zanieczyszczone powietrze.
Jeśli chodzi o stanowisko, miłorząb dwuklapowy preferuje miejsca słoneczne lub półcieniste. W pełnym słońcu roślina rozwija się najlepiej i tworzy najbardziej zwarty pokrój.
Młode rośliny potrzebują systematycznego nawadniania, zwłaszcza w ciągu pierwszych 2-3 lat od zasadzenia. W przypadku starszych drzew odporność na brak wody jest znacznie większa. Optymalnym okresem do nawożenia jest wiosna, a najlepsze efekty daje stosowanie wieloskładnikowych nawozów o długotrwałym działaniu.
Zimowanie miłorzębu na pniu wymaga szczególnej uwagi w przypadku młodych drzew. Ze względu na różne strefy mrozoodporności roślin w Polsce, w pierwszych latach po posadzeniu warto zabezpieczać pień i podstawę korony przed przemarzaniem.
- Okrycie pnia matą słomianą lub agrowłókniną
- Zabezpieczenie bryły korzeniowej warstwą kory lub zrębków
- Ograniczenie nawożenia jesienią, aby nie stymulować wzrostu przed zimą
Tempo wzrostu miłorzębu jest umiarkowane. W ciągu roku przyrosty wynoszą około 30-40 cm. Docelowo drzewo może osiągnąć znaczne rozmiary, dlatego przy planowaniu nasadzeń należy uwzględnić przestrzeń potrzebną do swobodnego rozwoju korony. W warunkach miejskich drzewa zazwyczaj osiągają wysokość 15-20 metrów.
Rozmnażanie i dostępne odmiany miłorzębu
Popularne odmiany miłorzębu japońskiego różnią się głównie pokrojem i wielkością. Podobnie jak w przypadku wierzby 'Hakuro’, wybór odpowiedniej odmiany zależy od dostępnej przestrzeni. Do najpopularniejszych należą:
- ’Fastigiata’ – odmiana kolumnowa, idealna do małych ogrodów
- ’Mariken’ – forma karłowa o zwartym pokroju
- ’Autumn Gold’ – odmiana męska o wyjątkowo intensywnym jesiennym wybarwieniu
- ’Princeton Sentry’ – wąskokolumnowa forma o regularnym pokroju
Rozmnażanie miłorzębu najczęściej odbywa się przez szczepienie lub sadzonki. Można również wykorzystać nasiona, jednak proces ten jest długotrwały i wymaga specjalistycznej wiedzy.
Zakup sadzonek najlepiej przeprowadzić w renomowanych szkółkach ogrodniczych.
- Prawidłowo uformowaną bryłę korzeniową
- Prosty pień bez uszkodzeń
- Zdrowe, prawidłowo wybarwione liście
- Odpowiednią wielkość w stosunku do wieku rośliny
Sadzenie i pielęgnacja młodych drzew wymaga staranności. Podobnie jak przy projektowaniu ogrodu w stylu francuskim, kluczowe jest odpowiednie rozplanowanie przestrzeni.
Zastosowanie miłorzębu
Wykorzystanie w ogrodach i parkach miłorzębu dwuklapowego jest wszechstronne. Drzewo świetnie sprawdza się jako soliter na większych trawnikach lub element kompozycji parkowych.
- Ogrodach przydomowych jako akcent architektoniczny
- Zieleni miejskiej wzdłuż ulic i alei
- Kompozycjach zen i ogrodach japońskich
- Żywopłotach formowanych (odmiany kolumnowe)
Zbiór liści miłorzębu do celów leczniczych najlepiej przeprowadzać późnym latem lub wczesną jesienią, kiedy są w pełni rozwinięte, ale jeszcze zielone. Najlepszą porą dnia na zbiór jest poranek, po obeschnięciu rosy. Prawidłowo wysuszone powinny zachować zielonkawy kolor.
Właściwości prozdrowotne rośliny ginkgo biloba są dobrze udokumentowane naukowo. Wyciągi z liści miłorzębu:
- Poprawiają krążenie mózgowe i obwodowe
- Wspomagają pamięć i koncentrację
- Działają antyoksydacyjnie
- Zmniejszają uczucie „ciężkich nóg”
- Wspierają pracę układu nerwowego
Przeciwwskazania i środki ostrożności przy stosowaniu preparatów z miłorzębu są istotne.
- Przed planowanymi zabiegami chirurgicznymi
- W czasie ciąży i karmienia piersią
- Jednocześnie z lekami przeciwzakrzepowymi
- Bez konsultacji z lekarzem w przypadku chorób przewlekłych
Preparaty z miłorzębu mogą wchodzić w interakcje z niektórymi lekami, dlatego przed rozpoczęciem suplementacji warto skonsultować się ze specjalistą. Najlepiej stosować standaryzowane wyciągi dostępne w aptekach, które mają potwierdzoną zawartość substancji czynnych.
