Akebia pięciolistkowa to fascynujące pnącze, które coraz częściej zdobi polskie ogrody. Ta wyjątkowa roślina zachwyca nie tylko swoim wyglądem, ale także intrygującymi owocami. Uprawa akebii nie jest szczególnie wymagająca, jednak wymaga podstawowej wiedzy o jej potrzebach. W tym poradniku dowiesz się wszystkiego o pielęgnacji tego niezwykłego pnącza.
Charakterystyka akebii pięciolistkowej (Akebia quinata)
Akebia pięciolistkowa naturalnie występuje w Azji Wschodniej, głównie w Chinach i Japonii. W tych regionach rośnie dziko w górskich lasach, wspinając się po drzewach i skałach. Do Europy została sprowadzona w XIX wieku jako roślina ozdobna.
Pnącze to wyróżnia się charakterystycznymi, dłoniastymi liśćmi złożonymi z pięciu owalnych listków. Łodygi akebii są elastyczne i mocne, osiągając długość nawet do 10 metrów. Młode pędy mają zielonkawy kolor, który z czasem przechodzi w brązowy.
Tempo wzrostu akebii jest imponujące – w sprzyjających warunkach może przyrastać nawet 1-2 metry rocznie. Jest to szczególnie widoczne w pierwszych latach po posadzeniu, gdy roślina intensywnie się rozrasta. Podobnie jak inne pnącza zimozielone, akebia szybko pokrywa podpory.
Właściwości ozdobne tej rośliny są nie do przecenienia. Kwiaty akebii pojawiają się wczesną wiosną, jeszcze przed pełnym rozwojem liści, dołączając do innych kwiatów wczesnej wiosny. Mają nietypowy, czekoladowo-fioletowy kolor i przyjemny, waniliowy zapach.
Uprawa akebii pięciolistkowej w ogrodzie
Wymagania glebowe akebii nie są wygórowane. Najlepiej rośnie w żyznej, przepuszczalnej glebie o lekko kwaśnym odczynie (pH 6,0-6,5). Przed posadzeniem warto wzbogacić podłoże kompostem lub dobrze rozłożonym obornikiem. Gleba powinna być stale lekko wilgotna, ale nie mokra.
Wybór odpowiedniego stanowiska jest kluczowy dla prawidłowego rozwoju rośliny. Akebia najlepiej rośnie w miejscach słonecznych lub półcienistych. W pełnym słońcu kwitnie najobficiej, jednak znosi również częściowe zacienienie. Należy unikać miejsc silnie zacienionych, gdzie roślina będzie rosła słabiej.
Sadzenie akebii na pergoli wymaga odpowiedniego przygotowania. Podobnie jak przy uprawie winogrona na balkonie, podpory muszą być solidne i trwałe, gdyż dorosła roślina może być dość ciężka.
System podlewania powinien być regularny, szczególnie w pierwszym roku po posadzeniu. Należy utrzymywać stałą wilgotność podłoża, unikając jednak zastoin wody. Nawożenie najlepiej rozpocząć wczesną wiosną, stosując nawozy wieloskładnikowe co 4-6 tygodni w sezonie wegetacyjnym.
Zimowanie akebii w polskim klimacie zwykle nie sprawia problemów. Znajomość stref mrozoodporności roślin w Polsce pomoże w odpowiednim zabezpieczeniu rośliny. Jest mrozoodporna do -20°C.
Rozmnażanie i pielęgnacja akebii
Przygotowanie sadzonek akebii to proces wymagający odpowiedniego planowania i techniki. Podobnie jak w przypadku powojnika, najlepsze sadzonki pozyskuje się z półzdrewniałych pędów w okresie późnej wiosny lub wczesnego lata. Przed pobraniem sadzonek należy upewnić się, że roślina mateczna jest zdrowa i silna.
Terminy i metody rozmnażania akebii zależą od wybranej techniki. Najpopularniejsze są dwie metody:
- Rozmnażanie przez sadzonki zielne (maj-czerwiec)
- Rozmnażanie przez sadzonki półzdrewniałe (lipiec-sierpień)
Sadzonki należy umieścić w wilgotnym podłożu składającym się z torfu i piasku w proporcji 1:1. Dla lepszego ukorzeniania można zastosować ukorzeniacz.
Przycinanie akebii pięciolistkowej to kluczowy element pielęgnacji. Najlepszy termin przycinania przypada na późną zimę lub wczesną wiosnę, przed rozpoczęciem wegetacji. Technika cięcia przypomina nieco sposób, w jaki przycina się jeżynę bezkolcową.
Prawidłowe cięcie polega na:
- Usuwaniu martwych i przemarzniętych pędów
- Skracaniu zbyt długich łodyg
- Przerzedzaniu zagęszczonych partii rośliny
- Usuwaniu pędów krzyżujących się i rosnących do wewnątrz
Formowanie młodych roślin rozpoczyna się już w pierwszym roku po posadzeniu. Należy wybrać 2-3 najsilniejsze pędy główne i systematycznie prowadzić je po podporach.
Owoce akebii – uprawa i wykorzystanie
Kwitnienie akebii rozpoczyna się zwykle w kwietniu lub maju. Roślina wytwarza dwa rodzaje kwiatów: większe żeńskie o purpurowej barwie oraz mniejsze męskie w kolorze różowym. Dla zapewnienia owocowania konieczne jest zapylenie krzyżowe, dlatego warto posadzić co najmniej dwa okazy.
Warunki owocowania są dość specyficzne. Podobnie jak w przypadku mini kiwi, aby akebia zaowocowała, potrzebuje odpowiedniego nasłonecznienia i regularnego podlewania w okresie kwitnienia.
Charakterystyka owoców akebii jest wyjątkowa. Owoce przypominają kształtem podłużne strąki o długości 8-12 cm. Dojrzewają jesienią, przybierając fioletowo-purpurową barwę. Ich miąższ ma kremową konsystencję i słodko-kwaśny smak.
Spożywanie owoców akebii wymaga odpowiedniego przygotowania. Należy przeciąć owoc wzdłuż i wyjeść miękki miąższ wraz z nasionami. Smak przypomina połączenie banana z liczi. Owoce można spożywać na surowo lub wykorzystać do:
- Deserów
- Dżemów
- Soków
- Dodatków do sałatek
Wartości odżywcze owoców akebii są znaczące. Zawierają one witaminę C, przeciwutleniacze, błonnik oraz minerały (szczególnie potas i magnez). Warto jednak pamiętać, że w naszym klimacie owocowanie nie jest regularne i nie każdego roku możemy spodziewać się plonów.
